Web Sunucusu

Web sunucusu, internet üzerinde bir web sitesinin ev sahibi olarak görev yapan ve yayınını sağlayan sunucudur. Hosting (web barındırma) hizmetini, internet protokolü üzerinden sağlayan bu sunucu, web sayfalarını dünyaya duyurmanın en önemli unsurlarından biridir. İnternet kullanıcılarına, arama motorlarına ve diğer istemcilere web sitelerinin içeriğini sunarak, bu bilgilerin iletilmesini sağlar.

Kısacası, web sunucusu, web sitelerinin yayınlanmasını, erişilebilir olmasını ve kullanıcıların bu içeriğe erişimini mümkün kılar.

Web Sunucusu Örnekleri/Türleri

Web sunucusu seçimi, başarılı bir web sitesi veya uygulama için hayati öneme sahiptir. Farklı ihtiyaçlara yönelik çeşitli web sunucusu örneklerine/türlerine göz atarak onların sunduğu farklı özelliklere odaklanalım.

1. Apache: Güvenilirlik ve Esneklik

Apache Web Server, web sunucuları arasında uzun bir geçmişe sahip olan bir klasiktir ve açık kaynak kodlu, güçlü, sağlam, yetenekli ve esnek bir HTTP (web) sunucusudur. Güvenilirliği ve esnek yapısıyla bilinen Apache, geniş bir kullanıcı kitlesine sahiptir. Modüler yapısı sayesinde özelleştirilebilir ve farklı platformlarda çalışabilir yeteneğe sahiptir. Apache, stabil performansıyla popüler bir tercihtir.

Bu sunucu, birçok farklı sektörden kurumlar tarafından tercih edilmektedir. Örneğin, Cumhurbaşkanlığı, Turkcell, Migros, Garanti Bankası, Sabah Gazetesi, Sabancı Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, AGB Anadolu Ajansı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği gibi önemli kuruluşlar Apache’i kullanmaktadır.

Özetle;

• Açık kaynak kodlu ve çok popüler bir web sunucusudur. Birçok farklı işletim sistemiyle uyumlu çalışabilir, bu nedenle tercih edilme oranı oldukça yüksektir.
• Örneğin, bir e-ticaret şirketi Apache’i kullanarak web sitelerini barındırıyorsa, müşteriler bu sitelere erişmek için Apache sunucusuyla iletişim kurar.
• Örnek: Bir online mağaza, müşterilerine hızlı ve güvenli bir şekilde alışveriş yapmaları için Apache sunucusunu kullanabilmektedir.

2. Microsoft IIS: Windows Tabanlı Güçlü Sunucu

Microsoft IIS (Internet Information Services), Windows tabanlı web sunucuları için öne çıkan bir seçenektir. Microsoft’un desteklediği bu sunucu, kolay kullanımı ve entegrasyon yetenekleriyle dikkat çeker. Windows Server ile birlikte gelen IIS, .NET tabanlı uygulamaları hızlı bir şekilde dağıtabilme avantajı sunar.

IIS, istemcilerden gelen HTTP ve FTP taleplerini karşılar. İstemci-sunucu mimarisi doğrultusunda çalışır ve oturumsuz bir protokol sağlar. Yani, istemci IIS’e talepte bulunur ve IIS cevap döner ya da dönmez.

Özetle;

• Bu, Microsoft tarafından geliştirilen bir web sunucusudur ve genellikle Windows tabanlı sistemlerde kullanılır.
• Örneğin, bir şirketin web sitesi IIS kullanarak yayınlanıyorsa, siteye erişmek isteyen kullanıcılar taleplerini IIS’e iletecektir.
• Örnek: Bir işletme, Windows Server üzerinde çalışan bir web sitesi barındırıyorsa, bu web sitesi, müşterilere ürünlerini tanıtmak ve online satış yapmak için IIS’i kullanabilir.

3. Nginx: Hızlı ve Esnek

Nginx, yüksek performansa sahip olan bir web sunucusudur. Yüksek trafikli siteler ve uygulamalar için idealdir. Nginx, yük dengelemesi, ters proxy ve içerik önbellekleme gibi gelişmiş özellikler sunar. Esnek yapılandırma seçenekleri, farklı ihtiyaçlara kolayca uyum sağlar.

• Hızlı, yüksek performanslı ve düşük kaynak tüketen bir web sunucusudur. Yüksek trafikli siteler için ideal bir seçenektir.
• Örneğin, bir haber sitesi Nginx’i tercih ederek büyük bir ziyaretçi trafiği olan web sayfalarını hızlı bir şekilde sunabilir ve bunlara yanıt döndürebilir.
• Örnek: Bir haber yayın kuruluşu, Nginx sunucusunu kullanarak binlerce kullanıcıya aynı anda haberleri ulaştırabilir.

4. Sun: Yüksek Performans ve İnovasyon

Sun, güçlü bir web sunucusu olarak bilinir. Yüksek performansı ve inovatif özellikleriyle dikkat çeken Sun, ölçeklenebilirlik ve hızlı yanıt süreleri gibi avantajlar sağlar. Büyük çaplı web siteleri ve uygulamalar için tercih edilen bir seçenektir.

5. Google: Güvenilir ve Ölçeklenebilir

Google, kendi özel web sunucusunu kullanmaktadır. Güvenilirliği, ölçeklenebilirliği ve hızıyla öne çıkan bu sunucu, Google’ın geniş ağ altyapısıyla desteklenmektedir. Büyük miktarda trafiği yönetmek ve yüksek kullanılabilirlik sağlamak için idealdir.

Siteleri için Google’a göre Arama Motoru Optimizasyonu (SEO) yapmayı düşünenler bu sunucuyu tercih edebilir. Bilindiği üzere Google’ın sıralama faktörleri arasında ilk sıralarda gösterilen site hızı sıralamada (SERP’te) önemli bir yere sahiptir.

6. Cloudflare: Güvenlik ve Performans

Cloudflare, bir içerik dağıtım ağı (CDN) sağlayıcısı olarak bilinir, ancak aynı zamanda güvenilir bir web sunucusu olarak da hizmet eder.

Günümüzde, birçok web sitesi sahibi web sitelerinin hızını ve güvenliğini artırmak için Cloudflare Web Sunucusu’nu kullanmaktadır. Cloudflare, dünya genelindeki veri merkezlerinden oluşan bir ağdır ve internet trafiğini hızlandırmak, DDoS saldırılarını önlemek ve web sitelerinin daha güvenli olmasını sağlamak için birçok özellik sunar.

Site sahipleri, Cloudflare’ın demo (ücretsiz) sürümünü kullanarak sitelerinin güvenliğini bununla kontrol altına alabilirler.

Web Sunucusunun Görevleri

Web sunucusu, web sitelerinin online ortamda sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlamak için bir dizi görev üstlenir. İşte web sunucusunun temel görevleri:

1. Web Sayfalarının Sunumu

Web sunucusu, bir web sitesinin sayfalarını internet kullanıcılarına sunar. İstemcilere (tarayıcılara) talep edilen sayfaların içeriğini ileterek, kullanıcıların web sitesini ziyaret edebilmelerini sağlar. İstekleri yanıtlamak ve doğru içeriği sunmak için web sunucusu, web sitesindeki dosyaları yönetir ve gerektiğinde işler.

Örneğin;

1. Talep Etme ve İçerik Sunma: Web sunucusu, internet kullanıcılarının (istemcilerin) talep ettiği web sayfalarını sunmakla görevlidir. Örneğin, bir kullanıcı web tarayıcısında belirli bir web sitesini ziyaret etmek istediğinde, tarayıcı isteği web sunucusuna iletilir. Web sunucusu, bu isteği alır ve talep edilen sayfanın içeriğini bulup kullanıcıya geri gönderir. Yani, web sunucusu istemciye doğru sayfayı görüntüleyerek web sitesine erişim sağlar.
2. Dosya Yönetimi: Web sunucusu, bir web sitesindeki dosyaları yönetir. Bu dosyalar web sayfalarının içeriğini oluşturan HTML, CSS, JavaScript, görüntü, ses veya video dosyaları gibi çeşitli içerikleri içerebilir. Web sunucusu, bu dosyaları saklar, düzenler ve gerektiğinde istemcilere iletilmek üzere hazır tutar. Örneğin, bir web sitesindeki bir resmi görüntülemek istediğinizde (resme tıkladığında), web sunucusu bu resmi size sağlar.
3. İşleme ve Yanıt Verme: Web sunucusu, kullanıcıların isteklerine yanıt vermek için gerektiğinde işlemler gerçekleştirir. Örneğin, bir kullanıcı bir formu doldurup gönderdiğinde, web sunucusu bu form verilerini alır, doğrular ve gerektiğinde bir veritabanına kaydeder. Ayrıca, kullanıcının talebine bağlı olarak dinamik içerik oluşturabilir. Örneğin, bir kullanıcının bir web sitesindeki bir ürünü satın almak istediğinde, web sunucusu kullanıcının seçtiği ürünü alır, stok durumunu kontrol eder, ödeme işlemini işler ve son olarak kullanıcıya bir sipariş onay sayfası sunar.

2. Veri İletimi

Web sunucusu, tarayıcılardan gelen isteklere yanıt olarak web sitesinin içeriğini ileterek veri iletişimini sağlar. Tarayıcı, bir web sitesini ziyaret ettiğinde, web sunucusuna bir istek gönderir ve sunucu da isteği karşılar. Bu iletişim süreci, kullanıcıların web siteleriyle etkileşimde bulunmasını ve istedikleri bilgilere erişmelerini sağlar.

1. Web Sayfalarının Gönderimi: Bir kullanıcı, web tarayıcısı üzerinden bir web sitesine erişmek ister. Tarayıcı, web sunucusuna bir istek gönderir ve istenen web sayfasını almak için sunucuyla iletişim kurar. Web sunucusu, isteği alır ve talep edilen web sayfasının içeriğini tarayıcıya ileterek kullanıcının istediği sayfayı görüntülemesini sağlar. Örneğin, bir kullanıcı “www.ornekweb.com” adresindeki ana sayfaya erişmek istediğinde, web sunucusu bu sayfanın HTML, CSS ve görseller gibi içeriğini tarayıcıya gönderir.
2. Veri Tabanı İletimi: Web sunucusu, kullanıcıların veri tabanına erişmesini ve bilgi alışverişinde bulunmasını da sağlar. Örneğin, bir kullanıcı bir kullanıcı adı ve şifreyle giriş yapmak istediğinde, tarayıcı bu bilgileri web sunucusuna gönderir. Sunucu, bu bilgileri alır, veri tabanını kontrol eder ve doğru kullanıcı adı ve şifreyle eşleşen bir hesap varsa, tarayıcıya giriş başarılıdır mesajını ileterek kullanıcının hesabına erişim sağlar.
3. Dinamik İçerik İletimi: Web sunucusu, dinamik içerik oluşturma ve iletim sürecini de yönetir. Kullanıcının taleplerine bağlı olarak web sunucusu dinamik içerik oluşturabilir ve bunları tarayıcıya iletebilir. Örneğin, bir kullanıcı bir form doldurup gönderdiğinde, web sunucusu bu form verilerini alır, işler ve sonuç olarak yeni bir sayfa veya mesaj oluşturur. Bu oluşturulan dinamik içerik, tarayıcıya gönderilerek kullanıcıya geri döndürülür.

3. Statik ve Dinamik İçerik Sunumu

Web sunucusu, statik ve dinamik içerikleri sunabilir. Statik içerik, web sunucusunda önceden oluşturulmuş dosyalardır ve genellikle değişmez. Dinamik içerik ise, web sunucusu tarafından talep üzerine oluşturulan veya değiştirilen içeriklerdir. Örneğin, bir e-ticaret sitesindeki ürün listesi, kullanıcıların isteğine göre dinamik olarak oluşturulabilir.

1. Statik İçerik: Statik içerik, web sunucusunda önceden oluşturulmuş ve genellikle değişmez dosyalardır. Bu dosyalar, web sunucusunda depolanır ve kullanıcılara herhangi bir talep üzerine dinamik bir şekilde oluşturulmadan sunulurlar. Statik içerik genellikle HTML, CSS, JavaScript dosyaları veya resimler gibi sabit içeriklerden oluşur. Örneğin, bir web sitesinin ana sayfası veya hakkımızda sayfası genellikle statik içerik olarak sunulur. Bu sayfalar genellikle ziyaretçilerin görüntülediği şekliyle sabit kalır ve kullanıcı etkileşimine bağlı olarak değişmez.
2. Dinamik İçerik: Dinamik içerik, web sunucusu tarafından talep üzerine oluşturulan veya değiştirilen içeriklerdir. Bu içerikler, kullanıcının isteğine veya diğer değişkenlere bağlı olarak oluşturulur veya güncellenir. Dinamik içerik genellikle veritabanı, kullanıcı girişi veya diğer harici kaynaklardan alınan verilerle oluşturulur. Örneğin, bir e-ticaret sitesindeki ürün listesi dinamik olarak oluşturulabilir. Kullanıcılar siteye girdiğinde, sunucu bu isteği alır ve mevcut ürün veritabanından gelen verilerle sayfayı oluşturarak kullanıcıya gönderir. Bu şekilde, her kullanıcı farklı ürünleri görebilir veya filtreleyebilir.

4. İstemci İle Güvenli İletişim

Web sunucusu, kullanıcıların verilerinin güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar. HTTPS (Güvenli Hypertext Transfer Protocolü) gibi güvenlik protokollerini kullanarak, kullanıcıların verilerinin şifrelenmesini ve güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar. Bu, web sitelerinin kullanıcıların kişisel bilgilerini korumasına yardımcı olur ve güvenli bir alışveriş deneyimi sunmasını sağlar.

Örneğin;

1. Veri Şifrelemesi: İnternet üzerindeki bir web sitesine giriş yaparken, tarayıcınız ve web sunucusu arasında bir iletişim gerçekleşir. Bu iletişim sırasında kullanıcı adı, şifre, kredi kartı bilgileri gibi hassas veriler aktarılır. Güvenli bir iletişim sağlamak için web sunucusu, verilerinizi şifreleyerek korur. Yani, verilerinizin anlaşılması zor bir şekilde karmaşık bir şifreleme işlemine tabi tutulur. Bu sayede, yalnızca web sunucusu ve tarayıcınız gibi yetkilendirilmiş sistemler bu verileri anlayabilir. Veri şifrelemesi, kullanıcıların kişisel bilgilerinin kötü niyetli kişilerin eline geçmesini önlemeye yardımcı olur.
2. HTTPS Protokolü: Güvenli Hypertext Transfer Protocolü (HTTPS), web sunucusu ve tarayıcı arasındaki iletişimde kullanılan bir güvenlik protokolüdür. Bu protokol, verilerin şifrelenmesini ve güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar. HTTPS, normal HTTP’nin (Hypertext Transfer Protocol) üzerine güvenlik katmanı ekler. Bu katman, verilerinizi şifreler ve yalnızca doğru alıcıya iletilmesini sağlar. Tarayıcınız, bir web sitesine HTTPS bağlantısı kurarken, web sunucusunun bir SSL/TLS (Güvenli Yuva Katmanı / Transport Layer Security) sertifikasına sahip olup olmadığını kontrol eder. Bu sertifika, web sunucusunun güvenilir olduğunu ve kimlik doğrulamasının yapıldığını gösterir. Böylece, kullanıcılar güvenli bir bağlantı üzerinden veri iletebilirler.
3. Güvenli Alışveriş Deneyimi: Web siteleri, kullanıcıların güvenli bir şekilde alışveriş yapabilmeleri için HTTPS kullanımına ve veri şifrelemesine önem verir. Kullanıcılar, kişisel bilgilerini (kredi kartı bilgileri, adresler, iletişim bilgileri vb.) güvende hisseder ve bu bilgilerin kötü niyetli kişiler tarafından ele geçirilmesi riskinden kaçınır. Güvenli bir alışveriş deneyimi, kullanıcıların bilgilerini korumalarını ve güvenle online ödemeler yapabilmelerini sağlar. Örneğin, bir kullanıcı bir e-ticaret sitesine girdiğinde, tarayıcı adres çubuğunda “https://” ön ekini görür ve bir kilit simgesiyle güvende olduklarını anlar. Bu güvenlik önlemleri, kullanıcıların bilgilerini korumalarını ve güvenle online ödemeler yapabilmelerini sağlar.

Web Sunucusunun Önemi

• Erişilebilirlik: Web sunucusu, web sitesinin sürekli olarak erişilebilir olmasını sağlar. Kullanıcılar, herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerden web sitenize erişebilirler. Web sunucusu, talepleri hızlı bir şekilde işleyerek, kesintisiz bir deneyim sunar.
• Performans: Web sunucusu, web sitenizin performansını etkiler. Hızlı yanıt süreleri ve yüksek hızda veri transferi sağlayarak, kullanıcı deneyimini iyileştirir. Kullanıcılar, hızlı yüklenen sayfalara sahip web sitelerinde daha uzun süre kalma eğilimindedir.
• Güvenlik: Web sunucusu, web sitenizin güvenliğini sağlamada önemli bir rol oynar. Güvenlik protokolleri kullanarak veri şifrelemesi ve koruması sağlar. Kullanıcıların kişisel bilgilerini, işlemlerini ve iletişimlerini güvende tutar.
• Ölçeklenebilirlik: Web sunucusu, web sitenizin büyümesine uyum sağlayabilir. Artan trafik ve kullanıcı talepleriyle başa çıkabilme yeteneği, web sitenizin başarılı bir şekilde genişlemesini sağlar. Web sunucusu, yüksek kapasite ve ölçeklenebilir altyapıyla web sitenizin performansını etkilemeden büyümesini sağlar.
• SEO Uyum: Web sunucusu, arama motoru optimizasyonu (SEO) açısından da önemlidir. Arama motorları, hızlı yükleme süreleri ve kesintisiz erişilebilirlik gibi faktörlere önem verir. Web sunucusunun bu faktörleri optimize etmesi, web sitenizin arama motoru sıralamalarını iyeleştirir.

Web Sunucularında Kullanılan İşletim Sistemleri ve Donanım

Web sunucuları, çeşitli işletim sistemleri ve donanım bileşenleri üzerinde çalışan önemli bileşenlerdir. İşletim sistemleri, sunucunun yönetimini ve servislerin işleyişini sağlar, donanım ise sunucunun performansını ve güvenliğini etkiler. Web sunucularında yaygın olarak kullanılan işletim sistemleri ve donanım bileşenleri şöyle:

a. İşletim Sistemleri

Web sunucularında kullanılan işletim sistemleri, sunucunun yönetimini ve web sitesinin gereksinimlerini karşılamada önemli bir rol oynar. İşte yaygın olarak tercih edilen işletim sistemleri:

1. Windows

Windows, web sunucularında sıkça tercih edilen bir işletim sistemidir. Microsoft’un geliştirdiği Windows Server işletim sistemi, ASP, FrontPage, MsSQL, Access ve diğer Microsoft ürünleriyle uyumlu çalışır. Eğer web sitenizde bu teknolojileri kullanmak istiyorsanız, Windows tabanlı hosting hizmeti tercih etmeniz gerekebilir.

2. Unix ve Linux

Unix ve Linux, web sunucularında yaygın olarak kullanılan diğer işletim sistemleridir. Unix ve Linux tabanlı işletim sistemleri, genellikle PHP, MySql, Cgi, Perl gibi açık kaynaklı yazılımların çalıştırılması için tercih edilir. Unix sistemleri, genellikle daha uygun maliyetli ve stabil olarak bilinirken, Linux ise popülerliği ve esnekliğiyle dikkat çeker.

3. MacOS

MacOS, Apple’ın geliştirdiği işletim sistemi olup, web sunucularında daha az tercih edilen bir seçenektir. MacOS tabanlı sunucular, özellikle macOS işletim sistemine özgü uygulamaları veya gereksinimleri olan web siteleri için kullanılabilir.

İşletim sistemi seçimi, web sitenizin ihtiyaçlarına ve kullanacağınız yazılımlara bağlıdır. HTML dosyaları kullanacaksanız, işletim sistemi seçimi önemsiz olabilir. Ancak, özel yazılımlar veya platforma özgü gereksinimleriniz varsa, uygun bir işletim sistemi tercih etmek önemlidir.

b. Donanım Bileşenleri

Web sunucularının performansı ve güvenliği, sahip oldukları donanım bileşenleriyle doğrudan ilişkilidir. İşlemci, disk, hafıza, ağ kartı gibi faktörler, sunucunun verimliliğini etkiler. Ayrıca, güvenlik önlemleri için Firewall gibi donanımlar da kullanılabilir. İşte dikkate almanız gereken bazı donanım bileşenleri:

• İşlemci (CPU): Web sunucusunun işlemci gücü, web sitenizin hızını ve işlemlerinin verimliliğini etkiler. Daha hızlı ve güçlü bir işlemci, talepleri daha hızlı işleyerek kullanıcılara daha iyi bir deneyim sunar.
• Depolama Aygıtları: Web sunucusunda kullanılan diskler, web sitenizin verilerini depolamak ve erişimini sağlamak için kullanılır. Hızlı ve güvenilir depolama aygıtları, web sitenizin yüksek performansını destekler.
• Hafıza (RAM): Web sunucusunun hafıza kapasitesi, aynı anda daha fazla kullanıcıya hizmet verebilme yeteneğini etkiler. Yeterli miktarda RAM, sunucunun daha fazla talebi aynı anda işleyebilmesini sağlar.
• Ağ Kartı: Web sunucusunun ağ kartı, veri iletişimini sağlamak için kullanılır. Hızlı ve güvenilir bir ağ kartı, web sitenizin hızlı yanıt vermesini ve yüksek bant genişliği taleplerini karşılamasını sağlar.
• Güvenlik Donanımları: Web sunucusunda kullanılan güvenlik donanımları, sitenizin güvenliğini sağlamak için önemlidir. Firewall gibi donanımlar, potansiyel saldırılara karşı koruma sağlar ve veri güvenliğini artırır.

Web sunucusunun performansını ve güvenliğini optimize etmek için, uygun donanım bileşenlerini seçmek önemlidir. İşlemci gücü, depolama aygıtları, hafıza, ağ kartı ve güvenlik donanımları gibi faktörleri dikkate alarak, mümkün olan en uyumlu ve hızlı donanımı tercih etmelisiniz. Bu şekilde, web siteniz daha yüksek performans sunacak ve güvenliğini koruyacaktır.

Web Sunucusu Kurulumu: Adım Adım Rehber

Web sunucusu kurulumu, bir web sitesini yayına hazır hale getirmek için atılması gereken önemli bir adımdır. Bu adım adım rehberde, web sunucusu kurulumunun temel aşamalarını ele alacak ve size yol göstereceğiz.

SUPPLY (Malzeme):

• Web sunucusu yazılımı
• Kurulum dosyaları
• Eklenti veya eklenti paketleri
• Gereksinimleri belirten dokümantasyon
• İnternet bağlantısı
• İhtiyaç duyulan diğer kaynaklar

TOOLS (Araçlar):

• Web Sunucusu Yazılımı: Apache, Nginx, Microsoft IIS gibi.
• Veritabanı Yönetim Sistemi (DBMS): MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server gibi.
• Kontrol Panelleri: cPanel, Plesk, Webmin gibi.
• Güvenlik Araçları: SSL sertifikalarını yönetmek gibi.
• Performans İyileştirme Araçları: Önbellekleme, gzip sıkıştırması, resim optimizasyonu, CDN entegrasyonu gibi.

MATERIAL (Malzemeler): İşletim Sistemi: Windows Server, Linux, Unix veya MacOS gibi. Sunucu Donanımı: Sunucu bilgisayarları, sanal sunucu ortamları veya bulut sunucuları gibi. Ağ Bağlantısı: Web sunucusunun internete bağlı olması için bir ağ bağlantısı. DNS Ayarları: Web sunucusunun alan adıyla ilişkilendirilmesi için DNS (Alan Adı Sistemi) ayarlarının yapılması gereklidir. SSL Sertifikası: Web sunucusunda güvenli bir iletişim sağlamak için SSL sertifikası gereklidir. Yazılım ve Uygulamalar: Sunucu yazılımının yanı sıra veritabanı yönetim sistemleri, programlama dilleri, içerik yönetim sistemleri (CMS) ve diğer gerekli bileşenleri içerebilir.

Sık Sorulan Sorular